تحصیل در دانشگاه های پاکستان

شاید تا چند سال پیش تصور تحصیل در پاکستان برای بسیاری از متقاضیان مهاجرت ایرانی خیلی جدی به نظر نمی‌رسید. ولی در چند سال گذشته و با سخت‌تر شدن شرایط اقتصادی و مهاجرت به کشورهای سطح اول جهان بسیاری از متقاضیان تحصیل در خارج از کشور به دنبال مقصدی ارزان و با کیفیت برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر هستند. کشور پاکستان با داشتن دانشگاه‌های با کیفیت در زمینه‌های مختلف یکی از مقاصدی است که در چند سال اخیر بیش از پیش مورد توجه متقاضیان مهاجرت از ایران قرار گرفته است. بنابراین با توجه به اهمیت این موضوع، قصد داریم در این مقاله به پرسش‌های نظیر پرسش‌های زیر پاسخ:

• هزینه مهاجرت تحصیلی به پاکستان چقدر است؟
• هزینه تحصیل پزشکی در پاکستان چقدر است؟
• شهریه دانشگاه‌های پاکستان برای داروسازی چه میزان است؟
• دانشگاه‌های مورد تایید وزارت بهداشت در پاکستان کدام دانشگاه هستند؟
• رتبه پزشکی پاکستان در جهان چقدر است؟

و سپس به صفر تا صد تحصیل در دانشگاه‌های پاکستان به خصوص تحصیل در رشته‌های مربوط به علوم پزشکی و اطلاعات مهم‌ترین دانشگاه‌های این کشور نظیر شهریه دانشگاه لاهور پاکستان و دیگر مسائل مربوط به آن خواهیم پرداخت.

شرایط زندگی در پاکستان

کشور پاکستان یکی از همسایه های ایران محسوب می شود که از نظر فرهنگ و زبان با ما شباهت هایی دارند. پایتخت کشور پاکستان اسلام آباد می باشد. شهروندان این کشور مردمی خونگرم و مهربان هستند به طوری که شخص خارجی که در این کشور زندگی می کند احساس غربت نمی کند. هنگامی که پاکستان توانست از بریتانیا مستقل شود پیشرفت های چشمگیری را در حوزه های مختلف به دست آورد. یکی از این پیشرفت ها، توسعه دانشگاه در این کشور بود. زبان مورد استفاده در کشور پاکستان زبان اردو می باشد که ترکیبی از زبان های هندی، ترکی، فارسی، عربی هست. این زبان برای دانشجویان ایرانی ها زیاد سخت نیست و یادگیری آن آسان است و در مقاطع بالاتر امکان تحصیل به زبان انگلیسی وجود دارد

جشن نوروز یکی از مهمترین جشن های کشور پاکستان به شمار می رود. در عید نوروز مردم تخم مرغ رنگی می کنند و بازی های محلی انجام می دهند. بعد از عید نوروز چهارشنبه سوری برگزار می شود. در برخی ایالت های مختلف این کشور عید نوروز را مانند ایران برگزار می کنند.جشن های مذهبی شیعه و سنی در این کشور برگزار می شود مانند عید فطر، عید قربان .مردم کشور پاکستان روز استقلال کشورشان را جشن می گیرند.

آمار و ارقام تحصیل در پاکستان

برای داشتن درک بهتر از شرایط تحصیل در پاکستان، نگاهی به آمار و ارقام مربوط به تعداد دانشجویان خارجی در این کشور می‌تواند کمک‌کننده باشد. پاکستان در سال‌های اخیر توجه بسیاری از دانشجویان خارجی را به خود جلب کرده است. طبق آمار، تعداد دانشجویان خارجی در پاکستان طی سال‌های گذشته با روندی صعودی همراه بوده است. به عنوان مثال، در پنج سال گذشته، تعداد دانشجویان خارجی در پاکستان بیش از ۱۵ درصد افزایش یافته است.

دانشجویانی که در پاکستان تحصیل می‌کنند، از کشورهای مختلفی می‌آیند. بسیاری از آنها از کشورهای آسیایی مانند افغانستان، ایران و چین هستند. برای ایرانی‌ها، پاکستان به دلیل نزدیکی فرهنگی و جغرافیایی، و همچنین هزینه‌های تحصیل مقرون به‌صرفه، گزینه محبوبی به حساب می‌آید. همچنین، افغان‌ها به دلیل روابط تاریخی و فرهنگی نزدیکی که با پاکستان دارند، بخش بزرگی از دانشجویان خارجی را تشکیل می‌دهند. به غیر از این دو کشور، دانشجویانی از کشورهای دیگر آسیایی و حتی افریقایی نیز برای تحصیل به پاکستان می‌آیند و تنوع فرهنگی در دانشگاه‌های این کشور را افزایش می‌دهند.

شرایط تحصیل در پاکستان

شرایط تحصیل در پاکستان کم و بیش شبیه سایر کشورهای جهان است فقط حساسیت دانشگاه‌های پاکستان و این کشور برای صدور پذیرش و ویزای تحصیلی برای متقاضیان به اندازه کشورهای غربی نیست. این یعنی متقاضیان مهاجرت تحصیلی به پاکستان راه هموار تری پیش روی خود به نسبت متقاضیان سایر کشورها می‌بینند. در ادامه قصد داریم شرایط تحصیل در پاکستان را به طور جزئی تر مورد بررسی قرار دهیم.

شرط معدل برای تحصیل در پاکستان

دانشگاه‌های پاکستان معمولاً سوابق تحصیلی دانشجو را برای پذیرش بررسی می‌کنند، اما الزامات معدل خاص نسبت به دانشگاه و برنامه تحصیلی متفاوت است. دانشگاه‌های برتر ممکن است شرایط سخت‌تری داشته باشند. به طور کلی، برای برنامه‌های کارشناسی، معدل 2.5–3.0 (از مقیاس 4.0) قابل قبول است و برای برنامه‌های کارشناسی ارشد ممکن است نیاز به معدل بالاتری باشد. برخی برنامه‌ها، به‌ویژه در رشته‌های پزشکی، مهندسی و مدیریت، ممکن است آزمون‌های ورودی یا ارزیابی‌های اضافی داشته باشند.

مدرک مورد نیاز دانشگاه های پاکستان

یشتر دانشگاه‌های پاکستان برای پذیرش، مدرک تسلط به زبان انگلیسی مانند آیلتس (حداقل نمره 5.5–6.0) یا تافل (حداقل نمره 70–80) را از متقاضیان می‌خواهند. البته برخی دانشگاه‌ها ممکن است سایر آزمون‌های زبان انگلیسی مانند Cambridge English را قبول کنند یا آزمون‌های داخلی انگلیسی برای دانشجویان غیر بومی برگزار کنند. شرط زبان می‌تواند بسته به برنامه تحصیلی و رشته متفاوت باشد.

شرایط سنی تحصیل در پاکستان

در حالی که محدودیت سنی دقیقی برای دریافت ویزای تحصیلی پاکستان وجود ندارد، دانشجویان مسن‌تر یا کسانی که فاصله زیادی در تحصیلاتشان دارند ممکن است در فرآیند بررسی با دقت بیشتری مواجه شوند. با این حال، افرادی که بالای 30 سال سن دارند همچنان می‌توانند برای ویزای تحصیلی درخواست دهند، به‌ویژه برای مقاطع تحصیلات تکمیلی، اما ممکن است از آن‌ها خواسته شود که دلایل و انگیزه‌های خود را برای تحصیل و بازگشت به کشورشان بعد از اتمام تحصیلات به وضوح بیان کنند.

تمکن مالی برای تحصیل در پاکستان

مقامات مهاجرت پاکستان از متقاضیان ویزای تحصیلی می‌خواهند که توانایی خود را برای تأمین هزینه‌های تحصیل و زندگی نشان دهند. این شامل ارائه اثبات مبالغ مالی است که برای پوشش هزینه‌های تحصیل، زندگی و سایر هزینه‌ها ضروری است. مقدار دقیق مورد نیاز می‌تواند بسته به شهر و دانشگاه متفاوت باشد، اما هزینه‌های زندگی ماهانه به طور معمول حدود 400–500 دلار آمریکا برای دانشجویانی است که در شهرهای مختلف پاکستان زندگی می‌کنند. هزینه‌های تحصیل بسته به دانشگاه و برنامه تحصیلی نیز متفاوت است.

مزایای تحصیل در پاکستان 

شاید تا چند سال پیش هیچ متقاضی ایرانی به تحصیل در دانشگاه‌های پاکستان حتی فکر هم نمی‌کرد. ولی با تغییر شرایط اقتصادی ایران در چند سال گذشته و جایگزینی کشورهای کم هزینه با کشورهایی که امروزه شاید برای بسیاری از متقاضیان تحصیل در خارج کشور دور از دسترس باشند، تحصیل در پاکستان می‌تواند یک گزینه مناسب برای علاقه‌مندان به مهاجرت تحصیلی باشد. قصد داریم در ادامه به بزرگترین مزایای تحصیل در پاکستان برای متقاضیان ایرانی بپردازیم. 

مزیت اول: هزینه پایین تحصیل و زندگی 

علاقه‌مندان به تحصیل در دانشگاه‌های آمریکایی و یا کانادایی معمولا سالانه ملزم به پرداخت بیش از ۱۵ هزار دلار هستند. این در حالی است که تحصیل در بهترین دانشگاه‌های پاکستان شاید کمتر از ۵۰۰ دلار در سال هزینه داشته باشد! به علاوه معمولاً هزینه زندگی دانشجویی در این کشور کمی کمتر از ۲۰۰ دلار در ماه خواهد بود،یعنی حتی کمتر از هزینه زندگی در ایران به صورت ماهانه برای دانشجویان. پس به طور کلی می‌توانیم تحصیل در دانشگاه‌های پاکستان را حتی کمتر از هزینه تحصیل در دانشگاه‌های آزاد و غیرانتفاعی در ایران بدانیم. 

مزیت دوم : نزدیکی فرهنگی، زبانی و سیاسی 

یکی از بزرگترین ویژگی‌های تحصیل در پاکستان ، تجربه زندگی مشابه با آنچه در ایران توسط دانشجویان ایرانی تجربه می‌شود در این کشور است. به واسطه نزدیکی فرهنگ این دو کشور و حتی زبان در بسیاری از مناطق پاکستان، بسیاری از دانشجویان ایرانی به خصوص اهالی استان‌های شرقی ایران ، با چالشی به اسم غربت و یا دلتنگی در حین تحصیل در دانشگاه‌های پاکستان روبرو نیستند. علاوه بر آن دانشجویان در حین تحصیل در این کشور به هیچ وجه با چالش‌هایی که برآمده از روابط سیاسی ایران و پاکستان است روبرو نیستند چرا که این دو کشور همواره روابط مسالمت آمیزی داشته‌اند.

مزیت سوم : سهولت دریافت ویزا و پذیرش 

شاید برای بسیاری از متقاضیان دریافت ویزاهای تحصیلی کشورهای کانادا و آمریکا دریافت پذیرش و ویزا در کمتر از یک هفته چیزی بیشتر از یک شوخی نباشد ولی معمولاً فرایند مهاجرت تحصیلی به پاکستان به منظور تحصیل در دانشگاه‌های این کشور، در طی کمتر از یک ماه به سرانجام می‌رسد. شاید مدت کوتاه انجام پروسه مهاجرت برای بسیاری از متقاضیان یک دغدغه بزرگ نباشد ولی برخی از افراد به خصوص متقاضیان آقا که در شرف مشغولیت سربازی قرار دارند، درک بهتری از اهمیت کوتاه‌تر بودن فرایند پذیرش و ویزا برای تحصیل در خارج از کشور دارند. 

معایب تحصیل در پاکستان 

شاید این کشور به عنوان یکی از جایگزین‌های بسیاری از کشورهای کم هزینه اروپایی مقصد مهاجرت تحصیلی برخی متقاضیان ایرانی در چند سال گذشته شده باشد ولی با این حال برخی معایب تحصیل در پاکستان باعث شده است تا علاقمندان به تحصیل در خارج تمایلی به انتخاب این کشور به عنوان مقصد مهاجرت تحصیلی نداشته باشند. در این بخش قصد داریم از دیدگاه دانشجویانی که در چند سال گذشته تجربه تحصیل در دانشگاه‌های پاکستان را داشته اند، به بیان بزرگترین معایب تحصیل در پاکستان بپردازیم. 

چالش اول : امنیت 

شاید نبود امنیت و یا در کلام بهتر چالش ترس از نبود امنیت بزرگترین دلیل بسیاری از دانشجویان ایرانی برای حذف پاکستان به عنوان مقصد مهاجرت تحصیلی از میان همه گزینه‌های ممکن باشد. ترسی که البته در برخی از مناطق این کشور خیلی هم بی‌راه نیست. اگرچه برخی از شهرهای پاکستان برای زندگی دانشجویان خارجی به خصوص دانشجویان ایرانی کاملاً از امنیت لازم برخوردار هستند. 

چالش دوم : کیفیت دانشگاه ها

شاید اگر نگاهی به لیست برترین دانشگاه‌های جهان و آسیا بیندازیم نامی از دانشگاه‌های پاکستان در این لیست‌ها به چشم نمی‌خورد. همین مسئله باعث شده است تا بسیاری از علاقه‌مندان به تحصیل در خارج از کشور ترجیح دهند تا در دانشگاه‌های ممتاز کشورهای نظیر روسیه به ترکیه به جای دانشگاه‌های پاکستان تحصیل کنند. البته تحصیل در برخی از دانشگاه‌های پاکستان که از سطح کیفی مناسبی برخوردار هستند می‌تواند زمینه‌ساز دریافت بورسیه‌های تحصیلی در مقاطع بالاتر برای دانشجویان ایرانی شود.

چالش سوم : بن بست پس از تحصیل 

با قطعیت می‌توان گفت که اکثریت قریب به اتفاق دانشجویانی که با هدف تحصیل در دانشگاه‌های پاکستان به این کشور سفر کردند قصد دارند تا پس از اتمام دوره تحصیلی خود ، از پاکستان به یک کشور دیگر مهاجرت کنند. نبود شرایط مناسب برای اقامت دائم در این کشور پس از تحصیل و همچنین محیط بسیار رقابتی برای دریافت فرصت‌های شغلی باعث شده است تا دانشجویان پس از تحصیل در دانشگاه این کشور با یک بن‌بست بزرگ در فرایند مهاجرت خود روبرو شوند و صرفاً از پاکستان به عنوان یک مقصد میانی در مسیر مهاجرت خود به کشورهای دیگر استفاده کنند.

نظام آموزشی در پاکستان

افراد متقاضی برای ادامه تحصیل در پاکستان نیاز است قبل از اقدام به تصمیم گیری برای رفتن به این کشور ابتدا با نظام آموزشی آن آشنا شوند و سپس اقدام به مهاجرت تحصیلی یا مهاجرت پزشکان نمایند.تحصیل قبل از دانشگاه به سه دوره ایتدایی، دوره دوم و دوره سوم تقسیم می شود. از ۵سالگی تحصیل در این کشور شروع می شود و ۵ سال طول می کشد. و بعد وارد دوره متوسطه می شوند که سه سال می باشد. پس از آن وارد دوره دبیرستان می شوند که دو سال است. بعد از اتمام مدرسه آزمون از آنها گرفته می شود که در صورت قبولی وارد کالج می شوند و می توانند تحصیل در دانشگاه های پاکستان را شروع کنند. بعد از اتمام کالج مدرک ۱۲ساله خود را دریافت می کنند

نکته: در نظام آموزشی پاکستان قانونی مبنی براینکه کسانی که چند درس را مردود شدند می توانند به مقاطع بالاتر بروند و ادامه تحصیل کنند وجود داردعموما برای وارد شدن به دانشگاه های پاکستان برای رشته های غیر پزشکی نیاز به داشتن معدل بالا و رزومه تحصیلی است و شرایط پذیرش در اکثر رشته ها که هواداران زیادی دارد به شکل رقابتی است. دوره های دانشگاهی کشور پاکستان با دوره های دانشگاهی ایران مطابقت دارد.

هزینه‌های مهاجرت تحصیلی به پاکستان

اگرچه مهاجرت تحصیلی به پاکستان در مقایسه با کشورهای دیگر مقرون‌به‌صرفه‌تر است، اما پرداخت برخی هزینه‌ها در این فرآیند اجتناب‌ناپذیر است. در اینجا سعی می‌کنیم تمامی هزینه‌هایی که ممکن است در فرایند مهاجرت تحصیلی به پاکستان برای متقاضیان ایجاد شود را دسته‌بندی کنیم.

هزینه دانشگاه‌های پاکستان

تحصیل در دانشگاه‌های پاکستان، به ویژه برای دانشجویان بین‌المللی، معمولاً نیازمند پرداخت شهریه است. هزینه‌های تحصیل در دانشگاه‌های دولتی و خصوصی این کشور متفاوت است. به صورت کلی، متوسط شهریه‌ دانشگاه‌ها در پاکستان برای مقاطع مختلف دانشگاهی بین ۱,۵۰۰ تا ۳,۰۰۰ دلار در سال متغیر است.در ادامه چند نمونه از هزینه‌ها در رشته‌ها و دوره‌های خاص ذکر می‌شود:

تحصیل در رشته‌های پزشکی و مشابه

رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی در پاکستان به دلیل کیفیت آموزشی مناسب و هزینه‌های معقول، طرفداران بسیاری دارد. شهریه تحصیل در این رشته‌ها برای دانشجویان خارجی عددی بین ۳,۰۰۰ تا ۶,۰۰۰ دلار در سال تخمین زده می‌شود.

تحصیل در دانشگاه‌های علوم اجتماعی و مدیریتی

رشته‌هایی مانند مدیریت، اقتصاد و علوم اجتماعی معمولاً هزینه کمتری دارند. شهریه این دوره‌ها در دانشگاه‌های پاکستان عددی بین ۱,۵۰۰ تا ۲,۵۰۰ دلار در سال است.

تحصیل در مدارس بین‌المللی پاکستان

مدارس بین‌المللی پاکستان خدمات آموزشی با کیفیت ارائه می‌دهند و شهریه این مدارس ممکن است بین ۳,۰۰۰ تا ۵,۰۰۰ دلار در سال باشد.

هزینه زندگی در پاکستان

هزینه‌های زندگی در پاکستان به مراتب کمتر از بسیاری از کشورهای دیگر است. با این حال، سبک زندگی افراد نقش مهمی در کاهش یا افزایش هزینه‌های آن‌ها دارد. دانشجویان خارجی در حین تحصیل در پاکستان با سه هزینه اصلی روبرو هستند:

هزینه تأمین مسکن در پاکستان

دانشجویان معمولاً سه گزینه برای تأمین مسکن در پاکستان دارند:

• استفاده از خوابگاه‌های دانشجویی
• اجاره آپارتمان‌های مستقل
• اقامت در خوابگاه‌های خصوصی

به صورت کلی، هزینه مسکن در پاکستان بسته به محل و امکانات متفاوت است. اما به طور میانگین، دانشجویان می‌توانند با پرداخت عددی بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ دلار در ماه مسکن مناسبی را تهیه کنند.

هزینه خورد و خوراک و رفت و آمد

هزینه‌های خورد و خوراک در پاکستان بسیار مقرون‌به‌صرفه است و سبک زندگی دانشجویان عامل تعیین‌کننده‌ای در این بخش است. به صورت کلی، هزینه خورد و خوراک و رفت و آمد برای دانشجویان خارجی در پاکستان عددی بین ۵۰ تا ۱۰۰ دلار در ماه تخمین زده می‌شود.

مراحل مورد نیاز برای مهاجرت تحصیلی به پاکستان

مهاجرت تحصیلی به پاکستان به عنوان یکی از مسیرهای مهم برای دانشجویان بین‌المللی، به ویژه دانشجویان کشورهای منطقه، شناخته می‌شود. با توجه به هزینه‌های پایین تحصیل و زندگی در پاکستان و وجود دانشگاه‌هایی با کیفیت آموزشی بالا، این کشور برای بسیاری از متقاضیان گزینه‌ای جذاب محسوب می‌شود.در ادامه مراحل مهاجرت تحصیلی به پاکستان را به دو بخش اصلی شامل پذیرش تحصیلی و مرحله ویزا بررسی می‌کنیم.

پذیرش تحصیلی در پاکستان

فرایند دریافت پذیرش تحصیلی در پاکستان شامل مراحلی است که به دانشجویان کمک می‌کند تا دانشگاه و رشته مناسب را بر اساس نیازها و توانایی‌های خود انتخاب کنند. این مراحل به شرح زیر است:

مرحله اول: انتخاب رشته و دانشگاه

انتخاب رشته و دانشگاه در پاکستان اولین و شاید مهم‌ترین گام برای مهاجرت تحصیلی به این کشور است. فاکتورهای زیر در این انتخاب نقش کلیدی دارند:

• هزینه تحصیل در رشته مورد نظر
• علاقه شخصی دانشجو
• شهر محل تحصیل و امکانات آن
• فرصت‌های شغلی پس از فارغ‌التحصیلی
• رتبه و اعتبار دانشگاه در سطح ملی و بین‌المللی

دانشگاه‌های پاکستان معمولاً طیف وسیعی از رشته‌های فنی، پزشکی، و علوم انسانی را ارائه می‌دهند. انتخاب درست در این مرحله می‌تواند تأثیر زیادی بر موفقیت شما در دوران تحصیل و پس از آن داشته باشد.

مرحله دوم: جمع‌آوری و ترجمه مدارک

پاکستان نیز مانند بسیاری از کشورهای دیگر نیازمند ارائه مدارک تحصیلی و هویتی معتبر برای پذیرش دانشجویان بین‌المللی است. مدارک لازم شامل موارد زیر است:

• ریزنمرات آخرین مقطع تحصیلی
• مدرک زبان (در صورت نیاز)
• مدارک هویتی نظیر پاسپورت

ترجمه مدارک در پاکستان نسبتاً ساده و سریع است. در اغلب موارد، دانشگاه‌ها تنها مهر دارالترجمه رسمی کشور متقاضی را کافی می‌دانند.

مرحله سوم: مکاتبه با دانشگاه

دانشگاه‌های پاکستان معمولاً فرایند پذیرش ساده‌ای دارند. پس از ارسال مدارک، اکثر دانشگاه‌ها طی چند هفته درخواست‌ها را بررسی و نتیجه را اعلام می‌کنند. این سرعت عمل، جذابیت تحصیل در پاکستان را برای دانشجویان بین‌المللی افزایش می‌دهد.

مرحله ویزا برای تحصیل در پاکستان

پس از دریافت پذیرش تحصیلی، متقاضیان باید مراحل دریافت ویزای تحصیلی را طی کنند. این مراحل عبارتند از:

مرحله اول: تکمیل فرم ویزا

متقاضیان باید فرم درخواست ویزای تحصیلی را از طریق وب‌سایت سفارت پاکستان تکمیل کنند. اطلاعاتی نظیر شماره پذیرش دانشگاه و مشخصات فردی در این فرم ضروری است.

مرحله دوم: ارائه مدارک به سفارت

مدارک مورد نیاز برای دریافت ویزا عبارتند از:

• نامه پذیرش از دانشگاه
• مدارک مالی جهت اثبات توانایی پرداخت هزینه‌های تحصیل و زندگی
• پاسپورت معتبر

مرحله سوم: انجام مصاحبه

در بسیاری از موارد، سفارت پاکستان مصاحبه‌ای برای ارزیابی متقاضی ترتیب می‌دهد. در این مصاحبه، هدف اصلی بررسی دلایل شما برای تحصیل در پاکستان و برنامه‌های آینده شماست.

تحصیل رشته دندانپزشکی در پاکستان

تحصیل رشته دندانپزشکی در پاکستان مانند تخصص پزشکی می باشد.عموما دانشجویان دوست دارند برای  رشته تخصص پزشکی در کشورهای دیگر ادامه تحصیل نمایند و از طریق مهاجرت پزشکان در آن کشورها در رشته پزشکی تحصیل نمایند. به همین خاطر در رشته پزشکی در پاکستان، بیشتر دانشجویان پاکستانی هستند که در این دانشگاه ها تحصیل می کنند. رشته دندانپزشکی به اندازه رشته پزشکی در این کشور مهم می باشد. دانشجویان بیشتر مایل هستند در دانشگاه های کراچی و پنجاب در رشته پزشکی ادامه تحصیل نمایند. برای پذیرش رشته دندانپزشکی، دانشجویان بایستی در آزمون ورودی شرکت کنند. هر چقدر معدل دیپلم و نمره مربوط به آزمون آیلتس دانشجو بالا باشد احتمال قبولی او بیشتر است

دوره تحصیل در رشته دندانپزشکی در کشور پاکستان ۴سال می باشد که دانشجو پس از پایان تحصیلات بایستی در آزمون شرکت کند و دوره کارآموزی را بگذرانند که روی هم رفته ۵ سال طول می کشد.

بنابراین با توجه به مطالب ارائه شده شما می توانید از طریق مهاجرت پزشکان به کشور پاکستان در رشته دندانپزشکی ادامه تحصیل نمایید. کشور پاکستان به خاطر نزدیکی فرهنگش به ایران موقعیت مناسبی برای ادامه تحصیل می باشد که شما می توانید در این کشور به راحتی زندگی و ادامه تحصیل نمایید و دیگر نگران فرهنگ و آداب مردم این کشور نباشید